Let's Gro 2025 terugblik - Sociale cohesie op z’n Gronings

De Grunobuurt - ontwerpen voor ontmoeting

In deelcafé het Buurtstation heette drijvende kracht Noortje van der Laar iedereen welkom. Het buurtstation is gebouwd en opgeleverd door Nijestee, als onderdeel van het woonprogramma in de vernieuwde Grunobuurt. 

Joris van den Brink, vastgoedontwikkelaar bij woningstichting Woonin in Utrecht, lichtte op uitnodiging van Nijestee toe hoe de inrichting van wooncomplexen en hun omgeving de sociale verbinding in een buurt kan versterken. Ontmoeten is geen bijzaak, maar een ontwerpkeuze. Getriggerd door de vraag ‘waar ontmoet jij je buren?’ werden de deelnemers meegenomen in keuzes die de anonimiteit verhelpen: brede leefgalerijen, bufferzones, gemeenschappelijke tuinen en een overmaat aan gelegenheid voor spontane èn geplande ontmoetingen. Sociale cohesie vraagt om een integrale aanpak waarin de hardware (gebouwen), orgware (organisatie) en software (gemeenschap) samenkomen – met de community builder als bewaker van de balans. Investering daarin loont voor een woningcorporatie omdat het zorgt dat bewoners attenter zijn op hun omgeving, aandacht hebben voor elkaar en elkaar kunnen ondersteunen.

De wandeling langs de verschillende woonblokken met Nijestees’ Koen Looman en Joke van Delden illustreerde Joris’ inleiding en was tegelijkertijd een reis door de tijd: er wordt volop gebouwd, gerenoveerd en geëxperimenteerd met nieuwe woonconcepten voor een ongedeelde stad. De Grunobuurt is daarmee een levend laboratorium voor sociale cohesie door ontmoeting in de openbare ruimte. Ontmoeten kun je ontwerpen – maar het vraagt lef, aandacht en een overmaat aan ontmoetingsmogelijkheden.

Meer weten? Het inspiratieboek Ontwerpen voor ontmoeting zet het nog eens op een rijtje.

Levendige ontmoetingsplaatsen

Ivan Nio (sociaal bouwmeester wijkvernieuwing), Endry van Velzen (fysiek bouwmeester wijkvernieuwing), Miranda Dontje (WerkPro Oosterpark) en Agnes Groen (Sportcentrum Noord) bespraken eerst hoe sociale ondernemers en bewonersinitiatieven levendige plekken maken in de stad. Hun verhalen lieten zien hoe vertrouwen bouwen en ruimte geven aan talenten cruciaal zijn voor duurzame buurtontwikkeling. Van Wijkbedrijf Selwerd tot de Fix Brigade Paddepoel, van buurtcafé tot vrijplaats: echte ontmoetingsplekken ontstaan waar gebruikers en bewoners zich mede-eigenaar voelen – en waar beleid durft los te laten.

Cruciaal in dit alles zijn, wat “planoloog in ontmoetingsplekken” Marc van Leent, campingbazen noemt: sociale ondernemers die zorgen voor levendigheid en sociale verbinding en daarmee ontmoetingsplekken van betekenis maken. Deze sleutelfiguren hebben ruimte, vertrouwen en continuïteit nodig. Twee andere succesfactoren zijn de gemeenschap en de commercie. De eerste omdat voor elk probleem de sleutel bij de gemeenschap zelf ligt en de tweede vanwege de broodnodige zakelijke blik, die ervoor zorgt dat mensen binnenkomen.

Marc benadrukt dat er voor beleid voor ontmoetingsplaatsen nooit sprake kan zijn van een standaard aanpak. Aan de hand van de vier archetypes Vrijplaats, Gemeenschapsgebouw, Clubhuis en Stamlokaal, variërend in schaal (groot-klein) en oogmerk (profit-non-profit), liet hij zien dat verschillende motieven vragen om verschillende typen ontmoetingsplaatsen en dat elk type weer zijn eigen uitdagingen kent. Agnes, Miranda en Marc konden het samen niet duidelijker maken: een duurzaam ecosysteem voor impactvolle ontmoetingsplekken staat of valt met structurele financiering, mede-eigenaarschap van gebruikers en bevlogen aanjagers.